Brielle ‘dankt’ haar historie aan de 80-jarige oorlog, die van 1568 tot 1648 duurde (met daartussen het Twaalfjarig Bestand waarin er een periode van twaalf jaar wapenstilstand was).
Het door de Spanjaarden bezette Holland ging gebukt onder hoge belastingen, geloofsdwang en gruwelijke terreur. Wie niet Rooms-Katholiek was of zich zo ongemerkt voordeed, werd doodgemarteld of belandde publiekelijk op de brandstapel.
Na jaren van onderdrukt zijn ging Willem van Oranje, ook wel Willem de Zwijger genoemd, in verzet en werd uiteindelijk leider van de opstand. Hij riep de hulp van de Geuzen in.
Op 1 april 1572 werd Brielle bevrijd door de Geuzen onder leiding van Lumey en Blois van Treslong. Alva, generaal van de Spanjaarden, verloor kort daarop op 6 april 1572 ook Vlissingen. Hierna volgden meer steeds meer steden die veroverd werden door de Geuzen of zelf in opstand kwamen.
Brielle wordt gezien als de plaats waar de opstand zijn eerste voetsporen achterliet en mede daarom wordt nog steeds elk jaar wordt op 1 april een eeuwenoude bevrijdingsdag gevierd. Brielle of Den Briel? U mag het allebei zeggen. Feit blijft dat de poort sinds 1572 voor elke bezoeker van buiten gastvrij open staat. Hierbij hoort ook de bekende kalknacht waarin Briellenaren ’s nachts de straat op gaan om met kalk en kwast ramen te voorzien van (grappige) leuzen. Echter, dit kalken is niet toegestaan en de politie controleert de straten. Vaak leidt dit tot kat-en-muisspelletjes tussen de kalkers en de wetsdienaren.
Tijdens deze viering worden alle gebeurtenissen van de bevrijding nagespeeld met de ouderwetse geuzenboot, kanonnen en schijngevechten door verklede acteurs. Deze acteersessies gaan gepaard met veel lawaai: geschreeuw, wapens met losse flodders en kanonsschoten vullen de oren elk jaar opnieuw. Een ware beleving voor elke toeschouwer!
